• Ana səhifə
  • Maddi məsuliyyət barədə müqavilələrinin hazırlanması

Maddi məsuliyyət barədə müqavilələrinin hazırlanması

Maddi öhdəlik müqaviləsi

[ninja_forms_modal_form id=10 text_link=’ Bizimlə əlaqə saxlayın’]

Tam maddi məsuliyyət haqqında müqavilələr:

  • Yazılı şəkildə;
  • On səkkiz yaşına çatmış şəxslərlə;
  • Yalnız bilavasitə pul, mal varlıqlarına və ya digər əmlaka xidmət edən və ya onlardan istifadə edən işçilərlə;
  • əmək müqaviləsi ilə eyni vaxtda və ya işçinin maddi dəyərlərə xidmət üzrə öhdəliyi yerinə yetirməsi zərurəti əmək öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi prosesində yaranıbsa, fərqli vaxtlarda bağlanır.

Lakin elə hallar da olur ki, işçinin tutduğu vəzifə maddi dəyərlərə xidmətlə bağlı olub, işçi isə tam maddi məsuliyyət haqqında müqavilə imzalamaqdan imtina edib.

Bu halda işəgötürən ona başqa iş təklif etməlidir. Belə bir imkan olmadıqda və ya işçi başqa işə keçirilməkdən imtina etdikdə isə işəgötürən AR Əmək Məcəlləsinin “Əmək müqaviləsinin tərəflərin müəyyən etdiyi şərtlərinin dəyişməsi ilə əlaqədar işçinin işi davam etdirməkdən imtinası” əsasında işçi ilə əmək münasibətlərinə xitam vermək hüququna malikdir.

İşçilərin maddi məsuliyyəti fərdi və kollektiv olur.

Fərdi məsuliyyət

Tam fərdi maddi məsuliyyət aşağıdakı konkret işçiyə şamil edilir:

  • maddi dəyərlər verilən və üzərinə onların mühafizəsini təmin etmək öhdəliyi qoyulan işçiyə;
  • ona verilmiş dəyərləri saxlamaq (emal etmək, satmaq və s.) həvalə edilən və bunun üçün ayrıca təcrid edilmiş otaq və dəyərlərin saxlanılması üçün yer (məsələn, seyf) verilən işçiyə;
  • hesabata alınmış dəyərlərə görə mühasibat qarşısında sərbəst şəkildə hesabat verməli olan işçiyə.

Tam fərdi maddi məsuliyyət haqqında müqavilələr aşağıdakı işçilərlə bağlanır:

Kassa əməliyyatlarını həyata keçirən işçilər:

  • kassir
  • nəzarətçi
  • nəzarətçi-kassir
  • kassir (nəzarətçi) öhdəliklərini yerinə yetirən işçilər

Depozitar fəaliyyəti həyata keçirən işçilər:

  • rəhbər
  • rəhbər müavini
  • mütəxəssis

Banknotların, qiymətli kağızların, kredit və ya başqa maliyyə təşkilatı və / və ya Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi tərəfindən buraxılmış blankların ekspertizasını, orijinallığının yoxlanılmasını və başqa yoxlamalarını, habelə müəyyən edilmiş qaydada məhvini həyata keçirən işçilər:

  • rəhbər
  • rəhbər müavini
  • mütəxəssis

Banknotların, qiymətli kağızların, qiymətli metalların, qiymətli metallardan hazırlanmış sikkələrin, digər valyuta dəyərlərinin alışı, satışı, ödəniş üçün icazə verilməsi və digər dövriyyə forma və növləri üzrə əməliyyatlar həyata keçirən işçilər:

  • rəhbər
  • rəhbər müavini
  • mütəxəssis

Bankomatlara və qiymətli əşyalar anbarında fərdi seyfləri olan müştərilərə xidmət zamanı nağd pulla əməliyyatlar həyata keçirən işçilər

  • rəhbər
  • rəhbər müavini
  • mütəxəssis
  • digər işçilər

Kredit, diskont kartlarının emissiyası, uçotu, saxlanılması; müştərilərə kassa və digər maliyyə xidmətlərinin göstərilməsi; nağd pulların və valyuta dəyərlərinin sayılması, təkrar sayılması və ya formalaşdırılması üzrə əməliyyatlar həyata keçirən işçilər:

  • rəhbər
  • rəhbər müavini
  • mütəxəssis

İnkassator funksiyalarını və pul vəsaitlərinin və digər dəyərlərin daşınmasını (nəqlini) həyata keçirən işçilər:

  • rəhbər
  • rəhbər müavini
  • mütəxəssis
  • inkassator-sürücü

Ticarət müəssisələrinin, ictimai iaşə, məişət xidməti obyektlərinin, mehmanxanaların (kempinq, motel) işçiləri

  • direktor
  • müdir, o cümlədən seksiya, qəbul məntəqəsi, şöbə, zal müdiri
  • administrator
  • rəhbər müavini
  • rəhbər köməkçisi
  • satıcı
  • əmtəəşünas

İnşaat və montaj işlərini həyata keçirən işçilər:

  • inşaat sexinin (sahəsinin) rəisi
  • montaj sexinin (sahəsinin) rəisi
  • inşaat sexinin (sahəsinin) ustası
  • montaj sexinin (sahəsinin) ustası
  • inşaatçı
  • montajçı

Anbarların, lombardların, mühafizə kameralarının, maddi dəyərlərin tədarükü, maddi dəyərlərin saxlanılması, maddi dəyərlərin uçotu, maddi dəyərlərin verilməsi üzrə digər təşkilatların və şöbələrin işçiləri:

  • müdir
  • rəhbər
  • rəhbər müavini

Təsərrüfat təminatına görə məsul olan işçilər:

  • təsərrüfat müdiri
  • bina və digər tikililərin komendantı
  • anbarçı
  • kastelyanşa (ağların dəyişdirilməsi üzrə xidmətçi)

Səhiyyə təşkilatlarının işçiləri:

  • səhiyyə təşkilatlarının baş tibb bacısı

Maddi dəyərlərin əldə edilməsini, maddi dəyərlərin tədarükünü, maddi dəyərlərin saxlanılmasını, maddi dəyərlərin uçotunu, maddi dəyərlərin verilməsini, maddi dəyərlərin nəqlini həyata keçirən işçilər:

  • tədarük agenti
  • təchizat agenti
  • daşınma ekspeditoru

Aptek və digər əczaçılıq təşkilatlarının, şöbələrinin, məntəqələrinin və digər bölmələrinin işçiləri:

  • təşkilat müdiri
  • təşkilat müdirinin müavini
  • provizor
  • texnoloq
  • əczaçı

Təhsil müəssisələrinin, kitabxanaların işçiləri:

  • laborant
  • kafedra metodisti
  • dekanlıq metodisti
  • kitabxanaların bölmə müdirləri

Kollektiv məsuliyyət

Tam kollektiv (briqada) maddi məsuliyyət onlara verilmiş dəyərlərin saxlanılması, emalı, satışı, daşınması və onlardan digər istifadə üsulları ilə bağlı ayrı-ayrı iş növlərini birgə həyata keçirən işçilərə şamil edilir.

Tam kollektiv (briqada) maddi məsuliyyət haqqında müqavilələr aşağıdakı işlərin həyata keçirilməsi ilə bağlı imzalanır:

Bütün növ ödənişlərin qəbul edilməsi və ödənilməsi; mal, məhsul və xidmətlərin satışı  zamanı hesablaşmalar (o cümlədən kassasız, kassa vasitəsilə, kassasız satıcı vasitəsilə, ofisiant və ya hesablaşmaların həyata keçirilməsinə görə cavabdeh olan başqa şəxs vasitəsilə); ticarət və pul avtomatlarına xidmət; bütün növ biletlərin, talonların, abonementlərin (o cümlədən qida (qida məhsulları) buraxılması üçün abonement və talonların və xidmətə görə hesablaşma üçün nəzərdə tutulmuş digər nişanların (sənədlərin) hazırlanması və saxlanılması üzrə işlər.

Depozitar fəaliyyətinin; banknotların, qiymətli kağızların, kredit və ya başqa maliyyə təşkilatı və / və ya Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi tərəfindən buraxılmış blankların ekspertizasının, orijinallığının yoxlanılmasının və başqa yoxlamalarının, habelə müəyyən edilmiş qaydada məhvinin; banknotların, qiymətli kağızların, qiymətli metalların, qiymətli metallardan hazırlanmış sikkələrin və digər valyuta dəyərlərinin alışı, satışı, ödəniş üçün icazə verilməsi və digər dövriyyə forma və növləri üzrə əməliyyatların; bankomatlara və qiymətli əşyalar anbarında fərdi seyfləri olan müştərilərə xidmət, anbarda müştərilərin qiymətli əşyalarının və digər əmlaklarının uçotu və saxlanılması zamanı nağd pulla həyata keçirilən əməliyyatların; bank, kredit, diskont kartlarının emissiyası, uçotu, saxlanılması, verilməsi və məhvi və müştərilərə nağd pul və valyuta dəyərlərinin sayılması, təkrar sayılması və ya formalaşdırılması üzrə digər maliyyə xidmətləri ilə bağlı əməliyyatların; inkassator funksiyalarının və pul vəsaitlərinin və digər dəyərlərin daşınmasının (nəqlinin) həyata keçirilməsi ilə bağlı işlər.

Xidmətlərin, malların (məhsulların) alışı (qəbulu), satışı (ticarəti, buraxılması, satışı), satışa hazırlanması (ticarəti, buraxılması, satışı) üzrə işlər.

Maddi dəyərlərin anbarlarda, bazalarda, məntəqələrdə, şöbələrdə, sahələrdə, digər təşkilatlarda və bölmələrdə saxlanılması, emalı (hazırlanması), mühafizəsi, uçotu, buraxılması (verilməsi) üçün qəbulu; sərnişin gəmilərinin, vaqonlarının və təyyarələrinin təchizatı; mehmanxanaların (kempinqlərin, motellərin və s.) yaşayış sektoruna xidmət üzrə işlər.

Əhalidən mədəniyyət-məişət təyinatlı və digər maddi dəyərlərin saxlanılması, təmiri və bu əşyaların (dəyərli əşyaların) hazırlanması, bərpası və ya keyfiyyətinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı digər əməliyyatların həyata keçirilməsi üçün qəbulu, onların mühafizəsi və onlarla digər əməliyyatların həyata keçirilməsi; mədəniyyət-məişət təyinatlı əşyaların və digər maddi dəyərlərin əhaliyə kirayə verilməsi üzrə işlər.

Yük, baqaj, poçt göndərişləri və digər maddi və pul dəyərlərinin çatdırılma (müşaiyət) üçün qəbulu və emalı, onların çatdırılması (müşaiyət olunması), verilməsi (təhvil verilməsi) üzrə işlər.

Maşın və aparatların, cihazların, sistemlərin və əhaliyə satış üçün buraxılan digər məmulatların, habelə detalların və ehtiyat hissələrinin hazırlanması (yığılması, montajı, tənzimlənməsi) və təmiri üzrə işlər.

Qiymətli və yarıqiymətli metalların, daşların, sintetik korund və digər metalların, habelə onlardan hazırlanmış məmulatların alışı, satışı, mübadiləsi, daşınması, çatdırılması, göndərilməsi, saxlanılması, emalı və istehsal prosesində tətbiqi üzrə işlər.

Kənd təsərrüfatı heyvanlarının və digər heyvanların yetişdirilməsi, yemlənməsi, saxlanılması və çoxaldılması üzrə işlər.

Nüvə materiallarının, radioaktiv maddələrin və tullantıların, digər kimyəvi maddələrin, bakterioloji materialların, silahların, onların komplekti olan döyüş sursatlarının, partlayıcı maddələrin və sərbəst şəkildə dövriyyəsi qadağan edilmiş və ya məhdudlaşdırılmış digər məhsulların (malların) hazırlanması, təkrar emalı, nəqli, saxlanılması, uçotu və nəzarəti, satışı (alışı, satışı, tədarük edilməsi) üzrə işlər.

Təşkilata vurulmuş maddi ziyana görə tutulan məbləğ

Ziyanın ölçüsünün müəyyən edilməsi

Maddi dəyərlərin oğurlanması, əksik gəlməsi, qəsdən məhv edilməsi və ya qəsdən korlanması zamanı ziyan həmin yerdə ziyanın vurulduğu günə olan qiymətlərə əsasən müəyyən edilir.

İşəgötürən istənilən ziyanın ölçüsünü bazar qiymətləri ilə müəyyən etmək və onu işçidən almaq hüququna malikdir. Bu zaman ziyanın ölçüsü itirilmiş və ya ziyan vurulmuş əmlakın köhnəlmə dərəcəsi nəzərə alınmaqla, mühasibat uçotunun məlumatlarına görə onun dəyərindən aşağı olmamalıdır.

İşəgötürən konkret işçinin ziyanı ödəməsi haqqında qərar qəbul etməzdən əvvəl ona vurulmuş ziyanı və onun səbəbini müəyyən etməlidir. Bunun üçün işəgötürən müvafiq mütəxəssislərin iştirakı ilə komissiya yaratmaq hüququna malikdir.

Ziyanın baş verməsi səbəblərinin müəyyən edilməsi mütləqdir, belə ki, ziyanın qarşısıalınmaz qüvvə, normal təsərrüfat riski, hədsiz zərurət və ya zəruri müdafiə, yaxud işəgötürənin işçiyə etibar edilmiş əmlakın saxlanılması üçün lazımi şəraiti təmin etmək öhdəliklərini yerinə yetirməməsi nəticəsində baş verdiyi hallarda işçinin maddi məsuliyyəti istisna edilir.

Ziyanın baş verməsi səbəbinin müəyyən edilməsi üçün işçidən yazılı şəkildə izahat alınması mütləqdir.

İşçi həmçinin bütün yoxlama materialları ilə tanış olmaq və onlardan qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada şikayət etmək hüququna malikdir. Ziyan bir neçə işçinin təqsiri ucbatından dəyibsə, təqsir dərəcəsi, maddi məsuliyyətin növü və həddi nəzərə alınmaqla onların hər biri üçün ödəniləcək ziyanın ölçüsü müəyyən edilir.

Əmək hüququ üzrə ziyanın ölçüsü müəyyən edilərkən tam əldə edilməmiş gəlirlər (mənfəətin əldən verilməsi) nəzərə alınmır və işçidən tutulmamalıdır.

Ziyanın ödənilməsi qaydası

Təqsirli işçidən dəymiş ziyanın orta aylıq əmək haqqından çox olmayan məbləğinin tutulması işəgötürənin sərəncamı ilə həyata keçirilir. Sərəncam işəgötürənin işçinin vurduğu ziyanı tam müəyyən etdiyi tarixdən etibarən ən gec bir ay içində verilməlidir.

Bir aylıq müddət başa çatıbsa və ya işçi könüllü olaraq işəgötürənə vurulmuş ziyanı ödəməyə razılaşmırsa, dəyən ziyanın işçi tərəfindən ödənilməli olan məbləği isə onun orta aylıq əmək haqqından çoxdursa, bu məbləğ yalnız məhkəmə qərarı ilə tutula bilər.

İşəgötürən ziyanın məbləğinin tutulması üzrə müəyyən edilmiş qaydalara riayət etmədikdə, işçi işəgötürənin hərəkətlərindən məhkəməyə şikayət vermək hüququna malikdir.

İşəgötürənə ziyan vurulmasında təqsirli olan işçi könüllü olaraq onu tam və ya qismən ödəyə bilər.

Əmək müqaviləsi tərəflərinin razılığı əsasında ziyanın məbləğinin hissə-hissə ödənilməsinə yol verilir. Bu halda işçi işəgötürənə konkret ödəniş müddətləri göstərilməklə, ziyanın ödənilməsi haqqında yazılı iltizam verir. Ziyanın könüllü şəkildə ödənilməsi haqqında yazılı iltizam vermiş, lakin sözügedən ziyanı ödəməkdən imtina etmiş işçi işdən çıxdığı zaman ödənilməmiş borc məhkəmə qaydasında alınır.

İşçi işəgötürənin razılığı ilə vurulmuş ziyanın ödənilməsi üçün ona həmin qiymətdə olan əmlak verə və ya ziyan dəymiş əmlakı düzəldə bilər.

İşçinin işəgötürənə ziyan dəyməsinə səbəb olan hərəkətinə və ya hərəkətsizliyinə görə intizam məsuliyyətinə, inzibati və ya cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib-edilməməsindən asılı olmayaraq, ziyanın ödənilməsi həyata keçirilir.

Qüsura (qüsurlu mal) görə tutulan məbləğ

Ziyan ölçüsünün müəyyən edilməsi və malda qüsura görə məbləğin tutulması maddi ziyanın ödənilməsi qaydasına analoji şəkildə həyata keçirilir.

Qüsurun bir neçə səbəbi və deməli, həm də bir neçə təqsirkarı ola bilər. Xammal və ya material tədarükçüsü təqsirlidirsə, ona qarşı irad irəli sürülür. İşçi təqsirlidirsə, qanunvericilikdə ziyanın aşağıdakı qaydada ödənilməsi nəzərdə tutulmuşdur:

  1. təqsirli işçi könüllü olaraq vurulmuş ziyanı ödəməyə razıdırsa, rəhbərliklə razılaşdırılaraq, ödənişin hissə-hissə həyata keçirilməsinə yol verilir.
  2. işçi könüllü olaraq dəymiş ziyanın məbləğini ödəməyə razılaşmırsa, yalnız ziyan məbləği işçinin orta aylıq əmək haqqından çox olmadığı halda rəhbərlik bu məbləği mübahisəsiz qaydada tuta bilər. Məbləğin tutulması haqqında əmr vurulmuş ziyanın məbləğinin tam müəyyən edildiyi gündən etibarən ən gec bir ay ərzində verilməlidir. Ziyan məbləği orta aylıq əmək haqqından çoxdursa, onu yalnız məhkəmə qaydasında almaq olar.

Məsləhətləşmə

Bizə yazın və ya ən yaxın ofisi tapın